سقوط مشاور امنیت ملی که شدیدا به دنبال حمله به ایران بود/ ترامپ اصلا به شورای امنیت ملی نیاز دارد؟

به گزارش اکوایران،‌تصمیم دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، برای برکناری مشاور امنیت ملی‌اش، مایکل والتز، نتیجه‌ی انباشت تدریجی نارضایتی از افسری پیشین نیروهای ویژه‌ی ارتش آمریکا بود؛ کسی که تمایلش به استفاده از نیروی نظامی، به‌مراتب بیشتر از رئیس‌اش در دفتر بیضی کاخ سفید بود.

سرنوشت والتز در ماه مارس رقم خورد، زمانی که یک خبرنگار را به گفت‌وگوی حساسی در پیام‌رسان سیگنال دعوت کرد. اما بنا بر گفته‌ی مقام‌های بلندپایه و مشاوران ترامپ، او از همان آغاز دولت، در موضوعاتی همچون اقدام نظامی علیه ایران، با دیگر مقامات ارشد اختلاف نظر داشت.

به نوشته واشنگتن پست، این عوامل باعث شده برخی از مقامات ارشد کاخ سفید، ضرورت وجود یک شورای امنیت ملی سنتی را زیر سؤال ببرند و ترجیح دهند مارکو روبیو، که ترامپ روز پنج‌شنبه او را به‌عنوان جانشین موقت والتز معرفی کرد، برای مدت قابل توجهی در این نقش موقت باقی بماند؛ تصمیمی که به گفته‌ی مقامات، جایگاه نهادی را که در دوران ریاست‌جمهوری‌های مدرن نقشی کلیدی در شکل‌دهی به سیاست خارجی واشنگتن داشته، تضعیف خواهد کرد. همچنین، این تصمیم موجب کنار گذاشته شدن چهره‌ای کلیدی از کاخ سفید می‌شود که سابقه‌ی طولانی در حمایت از مداخلات نظامی دارد. گفتنی‌ست که ترامپ والتز را به‌عنوان سفیر خود در سازمان ملل معرفی کرده و بنابراین، او همچنان در دولت باقی خواهد ماند.

مشکلات والتز به مرور زمان انباشته شد و به گفته‌ی یک مقام ارشد کاخ سفید، یکی از مشاوران ترامپ و یک فرد مطلع دیگر، رئیس دفتر کاخ سفید، سوزی وایلز، به‌طور فزاینده‌ای احساس می‌کرد که والتز با رئیس‌جمهور هم‌خوانی ندارد.

تبانی با نتانیاهو؟

دو منبع آگاه گفتند که والتز هم‌چنین پس از دیدار نخست‌وزیر اسرائیل، بنیامین نتانیاهو با ترامپ در دفتر بیضی در اوایل فوریه، باعث نارضایتی رئیس‌جمهور شد؛ چرا که به‌نظر می‌رسید مشاور امنیت ملی با نظر نخست‌وزیر اسرائیل، مبنی بر اینکه زمان مناسب برای حمله به ایران فرا رسیده، موافق بود.

به گفته‌ی دو منبع آگاه، والتز ظاهراً پیش از دیدار نخست‌وزیر اسرائیل با ترامپ در دفتر بیضی، هماهنگی‌های فشرده‌ای با نتانیاهو درباره گزینه‌های نظامی علیه ایران انجام داده بود. یکی از این افراد گفت: «والتز می‌خواست سیاست ایالات متحده را به سمتی ببرد که ترامپ با آن راحت نبود، چون آمریکا هنوز راه‌حل دیپلماتیک را [با ایران] امتحان نکرده بود». او افزود: «این مسئله به گوش ترامپ رسید و رئیس‌جمهور از آن خوشحال نبود.»

برخی در دولت آمریکا بر این باور بودند که والتز در تلاش بود کفه‌ی ترازو را به‌سوی اقدام نظامی [علیه ایران] سنگین کند و عملاً در هماهنگی با اسرائیلی‌ها عمل می‌کرد.

یکی از مشاوران ترامپ گفت: «اگر جیمز بیکر با سعودی‌ها توافق پنهانی می‌کرد تا جورج اچ. دابلیو. بوش را دور بزند، بی‌درنگ اخراج می‌شد. نمی‌شود این کار را کرد. شما برای رئیس‌جمهور کشور خود کار می‌کنید، نه برای رئیس‌جمهور کشور دیگر».

نسل جدید جمهوری‌خواهان

این تغییر، شمار دیدگاه‌های رقیبی که به گوش رئیس‌جمهور می‌رسند را کاهش می‌دهد. ترامپ در دوره اول ریاست‌جمهوری ناچار بود چینش کاخ سفید خود را از میان جمهوری‌خواهان سنتی انجام دهد. اما اکنون، با تغییر نسل در حزب جمهوری‌خواه، نسلی جوان‌تر روی کار آمده که هیچ چهره‌ای جز ترامپ را به‌عنوان نماد حزب نمی‌شناسد. و خود رئیس‌جمهور نیز اکنون تمرکز بیشتری بر یافتن افراد وفادار به خود دارد که برنامه‌های او را دقیق اجرا کنند.

مارکو روبیو، که فعلاً جانشین موقت مشاور امنیت ملی شده، از همان جناح سنتی حزب جمهوری‌خواه است که والتز از آن می‌آید. اما به گفته‌ی مقام‌ها، روبیو دیدگاه‌های پیشین خود را به‌مراتب راحت‌تر کنار گذاشته و اکنون به‌عنوان سخنگویی پرقدرت برای ترامپ ظاهر شده است. این شامل سیاست آمریکا در قبال روسیه و اوکراین نیز می‌شود. وزیر خارجه تهدید کرده بود واشنگتن ممکن است از مذاکرات صلح خارج شود - موضوعی که برای کی‌یف پیامدهای سنگین‌تری خواهد داشت.

برکناری والتز در حالی صورت گرفت که برخی دیگر از اعضای برجسته دولت - از جمله معاون رئیس‌جمهور، جی‌دی ونس - تلاش کردند برای نجات او کاری انجام دهند. دو مقام ارشد کاخ سفید گفتند که ونس در ماه مارس والتز را با خود به سفر گرینلند برد. به گفته یکی از این مقامات، این تصمیم بخشی از تلاش برای تقویت موقعیت مشاور تحت فشار بود، چند روز پس از آنکه نشریه آتلانتیک گزارش داد والتز به‌اشتباه سردبیر این مجله را به چت برنامه‌ریزی عملیات نظامی در یمن در پیام‌رسان سیگنال اضافه کرده است.

همچنین به گفته‌ی همان مقام، معاون رئیس‌جمهور، که در مسائل سیاست خارجی نگاه محتاطانه‌تری به مداخلات نظامی نسبت به والتز دارد، سعی کرده بود او را به محافظه‌کارانی که به اردوگاه فکری ونس نزدیک بودند، معرفی کند. با این حال، در نهایت، سوزی وایلز و سایر اعضای ارشد ستاد کاخ سفید به این جمع‌بندی رسیدند که والتز با فضای کاخ سفید - و به‌طور خاص با ترامپ - هم‌خوانی ندارد.

واقعاً به شورای امنیت ملی نیاز است؟

برخی مقامات این پرسش را مطرح کرده‌اند که آیا ترامپ واقعاً به شورای امنیت ملی سنتی نیاز دارد یا نه. به گفته‌ی آن‌ها، تلاش‌ها اکنون بیشتر معطوف به خدمت به شخص ترامپ است، نه به کاخ سفید به عنوان یک نهاد. آن‌ها می‌گویند برای رئیس‌جمهوری که خود را بهترین مشاور خودش می‌داند و به‌شدت به خرد مرسوم در امور جهانی بدبین است، شاید یک شورای امنیت ملی متشکل از کارشناسان سیاست‌گذاری در سطوح میانی و ارشد، ضرورتی نداشته باشد.

در حوزه سیاست خارجی و به‌طور کلی در سراسر دولت دوم خود، دونالد ترامپ افرادی وفادار به شعار «اول آمریکا» و مکتب فکری «احیای عظمت آمریکا» را به کار گرفته است؛ کسانی که جای آن‌ها را در دوره نخست، بیشتر سنت‌گرایان پر کرده بودند. تحولات این هفته نیز گامی دیگر در همین مسیر بود: نه‌تنها کنار گذاشتن مشاوری با دیدگاه‌های سنتی‌تر، بلکه تضعیف نقش شورای امنیت ملی از طریق واگذاری موقت مدیریت آن به مارکو روبیو.

والتز از همان ابتدا انتخابی غیرمنتظره برای این سمت به شمار می‌رفت. اگرچه او به رئیس‌جمهور وفادار بود، اما در سیاست خارجی رویکردی تندروانه داشت. در مورد روسیه، او خواهان موضعی سخت‌گیرانه در قبال ولادیمیر پوتین بود. اما ترامپ رویکردی بسیار مصالحه‌جویانه‌تر نسبت به مسکو و تهران در پیش گرفته و در هر دو مورد، یکی از دوستان نزدیک خود، استیو ویتکاف، را به‌عنوان فرستاده ویژه برای پیگیری توافق‌ها اعزام کرده است.

به گفته کارشناسان، نقش دوگانه‌ی روبیو (به‌عنوان وزیر خارجه و مسئول موقت شورای امنیت ملی) موجب خواهد شد که او زمان و ظرفیت چندانی برای توسعه نهادی که معمولاً از کارشناسان حرفه‌ای تشکیل می‌شود و وظیفه‌شان تدوین استراتژی است، نداشته باشد. در ساختارهای سنتی، مشاوران امنیت ملی وظیفه دارند سیاست‌گذاری‌های پیچیده کشور در حوزه سیاست خارجی را هماهنگ کنند. اما اکنون از آن‌ها انتظار می‌رود صرفاً خواسته‌های رئیس‌جمهور را دنبال کنند.

یکی از مقامات ارشد کاخ سفید گفت که رئیس‌جمهور، تصمیم نهایی درباره جابه‌جایی والتز را روز پنج‌شنبه به کمک مطمئن‌ترین مشاورش اتخاذ کرد: خودش. این مقام افزود: «البته افراد مختلف نظراتشان را می‌گویند،» اما در تصمیم‌هایی از این دست، «این خود اوست که تصمیم می‌گیرد». این مقام ارشد اهمیت اختلاف نظرهای سیاستی را در تصمیم به انتقال والتز به سازمان ملل ناچیز دانست و گفت: «من مایک را مدت‌هاست می‌شناسم. در نهایت، او همان چیزی را اجرا می‌کند که رئیس‌جمهور می‌خواهد، به‌ویژه در سیاست خارجی. او خودسرانه عمل نمی‌کند.»