به گزارش اکوایران، به نظر می‌رسد رئیس‌جمهور ایالات متحده، دونالد ترامپ، فکر می‌کند اسرائیل ممکن است سفر مهمش به خاورمیانه را به خطر بیندازد و این مسأله دردسرساز شده است.

سیگنال به بی‌بی

ترامپ ظاهراً می‌خواهد خاورمیانه در مدت سفرش به منطقه نفت‌خیز خلیج فارس که از سه‌شنبه آغاز می‌شود، اندکی از جنگ و قحطی دسته‌جمعی فاصله بگیرد. او این پیام را می‌دهد که اگر اسرائیل همراهی نکند، می‌تواند آن را کنار بگذارد. یک مقام ارشد غربی در منطقه به میدل ایست آی گفت: «شکاف، واژه‌ای بزرگ است، اما ناامیدی در حال شکل‌گیری است».

به گفته تحلیل‌گران و دیپلمات‌ها، چندین پرونده حساس پیش از سفر ترامپ در جریان هستند که بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، را آزرده کرده‌اند. مهم‌ترین پرونده برای ترامپ، مذاکرات هسته‌ای جاری با جمهوری اسلامی ایران است که معاون رئیس‌جمهور آمریکا، جی‌دی ونس، اخیرا گفته «تا اینجا، اوضاع خوب پیش رفته است».

ماه‌هاست که ترامپ نسبت به نتانیاهو در موضوع مذاکرات، موضع تحقیرآمیز داشته، در حالی که نزدیک‌ترین رسانه‌های حامی او به مأموران موساد حمله می‌کنند و می‌گویند آن‌ها می‌خواهند رهبر آمریکا را تضعیف کنند. خود ترامپ هم اعتراف کرده که در برابر فشارهای اسرائیل برای حمله پیش‌دستانه به ایران مقاومت کرده است.

در عین حال، ترامپ حمایت کامل خود را از نتانیاهو در جنگ علیه غزه و محاصره آن نشان داده و در اسرائیل به خاطر حملات هوایی‌اش به حوثی‌های یمن مورد تحسین قرار گرفته است.

آمریکا اسراییل

اکنون، ترامپ در حال تلاش برای خاموش کردن آتش یمن در دریای سرخ و رسیدن به نوعی تفاهم با اسرائیل بر سر غزه است؛ اقدامی که نتانیاهو را نگران کرده است.

مایکل وحید حنا، مدیر برنامه آمریکا در گروه بین‌المللی بحران گفت: «در این مرحله، روشن است که ترامپ برخی تصمیمات بزرگ را به‌طور یک‌جانبه و بدون توجه قابل‌توجه به منافع اسرائیل می‌گیرد، مثل موضوع جمهوری اسلامی ایران یا یمن». او افزود: «اما در پرونده فلسطین هنوز خیلی چنین چیزی ندیده‌ایم.»

روز جمعه، رسانه‌های اسرائیل گزارش دادند که پیت هگست، وزیر دفاع آمریکا، سفر پیش‌رویش به اسرائیل را لغو کرده است. این سفر قرار بود یک روز پیش از سفر ترامپ به خلیج فارس در ۱۳ می آغاز شود و هگست قرار بود با نتانیاهو و وزیر دفاع اسرائیل، اسرائیل کاتس، دیدار کند.

لحظه آرامکو برای اسرائیل؟

سه‌شنبه، ترامپ به‌طور غیرمنتظره‌ای اعلام کرد که با حوثی‌ها به «آتش‌بس» رسیده است. این تصمیم احتمالاً یک مانع در مذاکرات هسته‌ای با جمهوری اسلامی ایران را برمی‌دارد، زیرا تهران مهم‌ترین حامی حوثی‌ها است. قرار است آمریکا و ایران روز یک‌شنبه، درست پیش از رسیدن ترامپ به خلیج فارس، در عمان دور چهارم مذاکرات خود را برگزار کنند.

این اعلام ترامپ هم‌چنین متحدان عرب آمریکا و عربستان سعودی را خوشحال کرد. کشورهای عربی پیش‌تر از ترامپ خواسته بودند که پیش از ورودش به عربستان به این حملات پایان دهد. این تصمیم هم‌چنین پایگاه «اول آمریکا» ترامپ را که مخالف جنگ هستند، راضی کرد.

اما این تصمیم اسرائیل را شوکه کرد، چرا که ترامپ آتش‌بس را مشروط به حمله نکردن حوثی‌ها به کشتی‌رانی جهانی کرد و عملاً اسرائیل را کنار گذاشت. این آتش‌بس تنها چند روز پس از آن اعلام شد که یک موشک حوثی‌ها به نزدیکی ترمینال اصلی فرودگاه بن‌گوریون اسرائیل اصابت کرد.

اسراییل یمن

یک مقام دفاعی آمریکا گفت که این آتش‌بس مانند «لحظه آرامکو» است. اشاره او به تصمیم ترامپ در سال ۲۰۱۹ برای عدم پاسخ به حمله عظیم پهپادی که حوثی‌های یمن مسئولیت آن را بر تأسیسات نفتی عربستان سعودی بر عهده گرفتند، بود.

در واقع، تعهد آمریکا به این آتش‌بس روز جمعه توسط مایک هاکبی، سفیر ترامپ و یکی از حامیان سرسخت اسرائیل، تأیید شد. همان روزی که یک موشک حوثی بر فراز اسرائیل رهگیری شد و آژیرها به صدا درآمدند، هاکبی به خبرنگاران اسرائیلی گفت که آمریکا فقط در صورتی مداخله خواهد کرد که یکی از قربانیان گذرنامه آمریکایی داشته باشد. هاکبی افزود که ۷۰۰ هزار شهروند دارای تابعیت دوگانه آمریکا–اسرائیل وجود دارند و به حوثی‌ها درباره حملاتشان هشدار داد.

با توجه به اینکه مذاکرات هسته‌ای برای روز یکشنبه برنامه‌ریزی شده و آتش‌بس شکننده‌ای در یمن برقرار است، ترامپ اکنون توجه خود را به نوار غزه معطوف کرده؛ جایی که امدادگران هشدار داده‌اند ممکن است همزمان با ورود ترامپ به منطقه، به سمت قحطی دسته‌جمعی برود.

بازگشت ترامپ به برنامه‌های غزه

آرون دیوید میلر، مذاکره‌کننده پیشین آمریکا در خاورمیانه و پژوهشگر ارشد در بنیاد کارنگی برای صلح بین‌المللی، گفت: «ترامپ همچنان با مسئله غزه دست‌وپنجه نرم می‌کند و نمی‌تواند آن را نادیده بگیرد». میلر ادامه داد: «او به یک برنامه کمک‌رسانی نیاز دارد تا در مذاکراتش به آن اشاره کند، چون از سوی سعودی‌ها بابت وضعیت غزه تحت فشار قرار خواهد گرفت. به طور خلاصه، ترامپ قرار است با رهبران عربی روبه‌رو شود که از مذاکرات او با جمهوری اسلامی ایران و آتش‌بس با حوثی‌ها خوشحال‌اند، اما از وضعیت غزه بسیار ناراضی‌اند». 

کارشناسان می‌گویند به نظر می‌رسد ترامپ تلاش می‌کند این نگرانی‌ها را برطرف کند، در حالی که همزمان کنترل اسرائیل بر این منطقه محاصره‌شده را نیز حفظ می‌کند. استیو ویتکاف، فرستاده ترامپ به خاورمیانه که اکنون به یک میانجی جهانی تبدیل شده، روز چهارشنبه شورای امنیت سازمان ملل را درباره وضعیت غزه در جریان قرار داد. رسانه‌های اسرائیلی گزارش داده‌اند که ترامپ ممکن است آخر هفته یک طرح جدید آتش‌بس در غزه را رونمایی کند. طبق این گزارش‌ها، ترامپ ممکن است نقشی برای حماس در آینده اداره غزه مطرح کند.

بر اساس یک سند ۱۴ صفحه‌ای که میان گروه‌های امدادی و دیپلمات‌ها در حال چرخش است، آمریکا در تلاش است سازمان نسبتاً ناشناخته‌ای به نام «بنیاد بشردوستانه غزه» را وارد این منطقه کند. طبق گفته دیپلمات‌ها و امدادگران، این بنیاد قرار است کنترل توزیع کمک‌های بشردوستانه در این منطقه محاصره‌شده را به‌دست گیرد و یک شرکت امنیتی خصوصی آمریکایی، که از سوی دولت نتانیاهو تأیید شده، مسئول تأمین امنیت پایگاه‌هایی خواهد بود که برخی فلسطینی‌ها در آن‌ها وعده‌های غذایی دریافت می‌کنند؛ وعده‌هایی که برای اهداکنندگان کمی بیش از یک دلار هزینه دارد.

جنگ غزه

به گفته یک مقام سازمان ملل، دولت ترامپ «فشار زیادی» وارد می‌کند تا سازمان ملل و گروه‌های امدادی به این طرح رضایت دهند، اما این نهادها نگران هستند که این پروژه با قوانین بین‌المللی بشردوستانه در تضاد باشد. به گفته دو دیپلمات عربی که در جریان این برنامه قرار دارند، این طرح تا حد زیادی اهداف اسرائیل برای کاهش نقش سازمان ملل در غزه را برآورده می‌کند. این طرح عملاً جریان محدود کمک‌ها به منطقه را نظامی‌سازی و خصوصی‌سازی خواهد کرد.

مقامات گفته‌اند که اگرچه بنیاد موردنظر توسط یک شهروند آمریکایی اداره خواهد شد و آمریکا امیدوار است که پول قطر، عربستان و امارات را هم وارد پروژه کند، اسرائیل نظارت گسترده‌ای بر آن خواهد داشت. آن‌ها افزودند که اسرائیل تمایلی به دادن نقشی به تشکیلات خودگردان فلسطین ندارد.

اما حتی همین طرح هم با انتقاد شرکای ائتلاف راست افراطی نتانیاهو مواجه شده است، کسانی که خواستار اشغال کامل نوار غزه توسط اسرائیل و کوچ اجباری فلسطینی‌ها هستند. ایتامار بن گویر، وزیر امنیت داخلی اسرائیل، روز جمعه گفت: «این حماقت و اشتباهی اخلاقی و راهبردی است که غزه‌ای‌ها تأمین غذا شوند در حالی که گروگان‌های ما از گرسنگی می‌میرند.»

مشخص نیست این طرح کمک‌رسانی که پای آمریکا در آن دیده می‌شود، چگونه با پایگاه «اول آمریکا» ترامپ که اوایل امسال هم با ایده تصرف غزه توسط آمریکا مخالفت کرده بود، سازگار خواهد بود. پادکسترهای محافظه‌کار مانند تاکر کارلسن و نماینده کنگره مارجری تیلور گرین انتقادهای شدیدی به بیشتر شدن مداخله آمریکا در خاورمیانه داشته‌اند.

چاس فریمن، سفیر پیشین آمریکا در عربستان سعودی، به میدل‌ایست‌آی گفت: «فکر می‌کنم این افراد خواهند پرسید: چرا آمریکا باید به‌خاطر جنگ اسرائیل، در اداره کمک‌ها به غزه دخالت کند؟»

فریمن افزود: «وقتی ترامپ وارد خلیج فارس شود، با نگرانی‌هایی روبه‌رو می‌شود که در سفر سال ۲۰۱۷ خود به منطقه با آن‌ها مواجه نبود. کشورهای خلیج فارس به‌طور سنتی روی آمریکا حساب می‌کردند تا اسرائیل را مهار کند. ترامپ اما اکنون وارد منطقه می‌شود بدون اینکه این تعادل قدرت وجود داشته باشد.» او گفت: «ترامپ با تاکتیک‌ها و استراتژی‌های اسرائیل در غزه و کرانه باختری اشغالی همراه شده است.»

توافق هسته‌ای با عربستان روی میز

به گفته کارشناسان، توافق مطلوب ترامپ برای عادی‌سازی روابط اسرائیل و عربستان، دور از دسترس‌تر از همیشه به نظر می‌رسد. مقامات عرب به میدل‌ایست‌آی گفته‌اند که ریاض عملاً سفر ترامپ را از پیش چیده تا بحث عادی‌سازی بدون آتش‌بس در غزه یا پیشرفت به سمت تشکیل دولت فلسطینی را مسدود کند. 

اما به نظر نمی‌رسد ترامپ بخواهد منتظر نتانیاهو بماند. وزیر انرژی او، کریس رایت، ماه گذشته گفت که آمریکا با عربستان به پیشرفت‌هایی برای توافق در زمینه توسعه صنعت انرژی هسته‌ای تجاری رسیده است.

آمریکا عربستان

در همین حال، شورای امنیت ملی ترامپ به فعالان اقتصادی پیش از سفرش اطلاع داده که دولت ترامپ قصد ندارد توافق هسته‌ای که میلیاردها دلار ارزش دارد را به عادی‌سازی روابط با اسرائیل گره بزند. به گفته یک مقام پیشین ارشد آمریکایی، این تغییر مهم یکی از سه ستون کلیدی را که دولت بایدن برای جذب ریاض به امضای توافق عادی‌سازی با اسرائیل استفاده می‌کرد، حذف می‌کند.

اگرچه تحلیل‌گران می‌گویند این مذاکرات هنوز کامل نشده، همین احتمال که ترامپ بتواند بدون عادی‌سازی، فناوری هسته‌ای به عربستان بفروشد، سناتور جمهوری‌خواه لیندزی گراهام را که در حال کمک به دولت بایدن برای مذاکره بود، نگران کرده است. گراهام روز پنج‌شنبه در ایکس نوشت: «می‌خواهم کاملاً روشن کنم که هرگز از توافق دفاعی با عربستان یا دیگر عناصر یک توافق پیشنهادی که شامل عادی‌سازی روابط با اسرائیل نباشد، حمایت نخواهم کرد».

اما دولت ترامپ در حال حاضر آماده است میلیاردها دلار فروش تسلیحاتی به ریاض، از جمله احتمالاً جنگنده‌های اف-۳۵ را تسریع کند، که این هم یکی دیگر از ستون‌های معامله بزرگ بود. کارشناسان می‌گویند تنها وعده باقی‌مانده، یک پیمان دفاعی آمریکا است که نیازمند تأیید سناست؛ چیزی که کار آسانی نخواهد بود.

از یمن تا انرژی هسته‌ای، ترامپ به نتانیاهو این پیام را می‌دهد که اجازه نخواهد داد او مراسم بازگشت بزرگش به خلیج فارس را خراب کند.