به گزارش اکوایران، فعالان اقتصادی معقدند تداوم رکود در این شاخص، ناشی از عوامل بازدارنده‌ای نظیر محدودیت در تامین انرژی، کاهش قدرت خرید خانوار، کمبود نقدینگی و سایر موانع تولید است. کارشناسان اقتصادی به این نکته اشاره می‌کنند که برای خروج از این وضعیت، تحریک تقاضا، بهبود دسترسی به منابع مالی، کاهش نااطمینانی‌های سیاسی و اقتصادی و اصلاح فضای کسب‌وکار باید در اولویت سیاست‌گذاران قرار گیرد. چرا که ادامه این روند می‌تواند زنگ خطری برای سیاست‌گذارای اقتصاد کشور باشد، چرا که شامخ به عنوان یکی از شاخص‌های پیش‌نگر اقتصادی و نمایانگر چشم‌انداز فعالیت بنگاه‌ها و فضای کسب‌وکار است. به همین منظور برای خروج از رکود، لازم است در کنار بهبود شرایط داخلی تولید، راهکارهای کوتاه‌مدت برای رفع موانع و نیز برنامه‌ریزی‌های بلندمدت در حوزه سیاست‌گذاری اقتصادی در دستور کار قرار گیرد.

رکود شاخص کل اقتصاد در فروردین‌ماه در حالی ثبت شده است که شاخص بخش صنعت پس از اعمال تعدیل فصلی، بهبود نسبی را تجربه کرد و در مرز بین رکود و رونق قرار گرفت. ارزیابی‌ها نشان می‌دهد عدد این شاخص در نخستین ماه سال به ۵۰.۸ رسیده که بیانگر حرکت محتاطانه بخش صنعت به سمت بهبود است.

در بررسی شاخص مدیران خرید، اگر عدد شاخص بیش از ۵۰ باشد، نشان‌دهنده آن است که اقتصاد از رکود خارج شده، اما اگر عدد شاخص زیر عدد ۵۰ باشد به معنی قرار گرفتن اقتصاد در مسیر انقباض و رکود است.

عوامل اثرگذار بر تولید

اریابی‌ها نشان می‌دهد با توجه به شرایط فروردین‌ماه، تداوم قطعی برق، نوسانات شدید نرخ ارز و محدودیت در دسترسی به مواد اولیه از مهم‌ترین عوامل اثرگذار بر تولید بوده‌اند؛ عواملی که به کاهش میزان تولید، افزایش هزینه‌ها و تأخیر در تحویل سفارش‌ها منجر شده است. در کنار مشکلات زیرساختی و تعطیلات ابتدای سال، رکود تقاضای داخلی به‌دلیل افت قدرت خرید خانوار، کاهش صادرات، تورم بالا و کمبود نقدینگی نیز از جمله دلایل اصلی افت فعالیت در فضای کسب‌وکار کشور محسوب می‌شوند.

شامخ کل

وضعیت شاخص‌های شامخ کل در فرودین

با توجه به ارزیابی این سوال مطرح می شود که چه عواملی بر شاخص کل فرودین سال جاری اثرگذار بوده است؟ ارزیابی‌ها نشان می‌دهد تداوم کاهش این شاخص در فروردین‌ماه تحت تأثیر روند کاهشی سه مؤلفه از پنج مؤلفه اصلی خود قرار گرفته است. به‌این‌ترتیب که میزان سفارشات جدید مشتریان، سرعت انجام و تحویل سفارشات و میزان استخدام و به‌کارگیری نیروی انسانی همگی کاهشی بوده است، درحالی‌که میزان تولید محصولات یا ارائه خدمات و موجودی مواد اولیه یا لوازم خریداری شده در محدوده مرزی 50 قرار گرفته است.

بررسی‌ها نشان می‌دهد در فروردین‌ماه میزان تولید محصول یا ارائه خدمات با در نظر گرفتن اثر تعطیلات نوروزی معادل 31.6 برآورده شده است. پس از تعدیل فصلی نیز مقدار این شاخص معادل 50.3 محاسبه شده که نشان می‌دهد بعد از چهار ماه متوالی کاهش همچنان در محدوده مرزی 50 قرار گرفته است. در این ماه، همانند سال‌های گذشته، تعطیلات نوروزی باعث کاهش فعالیت‌ها در بسیاری از کسب‌وکارها شده است اما این کاهش صرفا محدود به تعطیلات نبوده و با چالش‌های زیرساختی و اقتصادی مهم‌تری نیز همراه شده است.

یکی از مهم‌ترین این چالش‌ها، ناترازی انرژی و قطعی برق است که تاثیر منفی مضاعفی بر تولید گذاشته و باعث افزایش هزینه‌های عملیاتی واحدهای تولیدی شده است. علاوه بر این، نوسانات شدید نرخ ارز در همین دوره باعث شده بسیاری از کسب‌وکارها با مشکل تأمین مواد اولیه مواجه شوند و به دلیل نااطمینانی بالا و ریسک‌های بازار تنها با بخشی از ظرفیت خود به فعالیت ادامه دهند.

موجودی مواد اولیه یا لوازم خریداری‌شده در فروردین‌ماه پس از دوازده ماه کاهش متوالی همچنان در محدوده مرزی 50 قرار گرفته است. در این ماه، کاهش موجودی مواد اولیه یا لوازم خریداری‌شده در بنگاه‌ها، بازتاب فشارهای چندگانه بر زنجیره تأمین بوده است. از یک‌سو، تورم فزاینده با افزایش چشمگیر قیمت نهاده‌های تولید به همراه کاهش تقاضای مشتریان، منابع مالی شرکت‌ها را تضعیف کرده و موجب شده بسیاری از بنگاه‌ها نتوانند موجودی کافی را تأمین کنند. از سوی دیگر، نوسانات شدید نرخ ارز، در کنار تأخیر در تخصیص ارز و مشکلات گمرکی، هزینه و زمان واردات مواد اولیه را افزایش داده‌است.

از سوی دیگر در فروردین‌ماه میزان سفارشات جدید مشتریان برای پنجمین ماه متوالی کاهشی است و با ثبت عدد 47.5 با شیب بیشتری نسبت به ماه قبل کاهش داشته است شاخص نشان می‌دهد که تداوم در تورم بالای قیمت‌ها، کاهش قدرت خرید مشتریان داخلی را به همراه داشته است. از سوی دیگر در بخش تقاضای خارجی نیز شاخص میزان صادرات کالا و خدمات با ثبت عدد 44.8 برای دوازدهمین ماه متوالی از اردیبهشت سال قبل با روند کاهشی همراه بوده است.

در فروردین‌ماه موجودی محصول نهایی در انبار یا کارهای در حال تکمیل برای ششمین ماه متوالی کاهشی است. در این ماه تعطیلات نوروزی و تداوم قطعی‌های برق باعث شده تا بسیاری از واحدهای تولیدی نتوانند به میزان کافی برای ذخیره در انبار تولید کنند. همچنین تقاضای محدود مشتریان نیز باعث شده تا بسیاری از بنگاه‌ها نسبت به چشم‌انداز فروش محتاط باقی بمانند و ترجیح داده‌اند سطح موجودی خود را پایین نگه دارند که این وضعیت به‌نوعی بازتاب فضای بی‌ثبات و نااطمینانی حاکم بر فعالیت‌های اقتصادی و سیاسی در آینده است.

شامخ صنعت

وضعیت شاخص مدیران خرید بخش صنعت

بر اساس داده‌های حاصل از نظرسنجی به دست آمده از بنگاه‌های بخش صنعت، شاخص مدیران خرید بخش صنعت ایران که به‌صورت فصلی تعدیل شده است، در فروردین‌ماه به 50.8 رسید. مقدار این شاخص اگرچه نسبت به ماه قبل اندکی افزایش داشته اما همچنان در محدوده مرزی 50 قرار دارد. مقدار این شاخص تحت تأثیر کاهش در دو مؤلفه از پنج مؤلفه اصلی خود قرار گرفته است. میزان سفارشات جدید مشتریان و موجودی مواد اولیه خریداری شده روند کاهشی داشته‌اند.