به گزارش اکوایران، به نظر می‌رسد روابط جمهوری اسلامی ایران و سه کشور اروپای بریتانیا، فرانسه و آلمان (موسوم به تروئیکای اروپا)، در حالی که این سه‌ کشور از مذاکرات هسته‌ای میان ایران و آمریکا کنار گذاشته شده‌اند همچنان پر تنش باقی مانده است. در حالی که تروئیکا در حال بررسی بازگرداندن تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل علیه تهران است، مقامات فرانسوی ادعا کرده‌اند جمهوری اسلامی ایران در آستانه دستیابی به توانایی ساخت سلاح هسته‌ای قرار دارد -موضوعی که تهران بارها آن را رد کرده است. هم‌زمان، مقامات بریتانیا مدعیند چند شهروند ایرانی را در یک عملیات ضدتروریسم بازداشت کرده‌اند. این در حالی است که نشست برنامه‌ریزی‌شده ایران و تروئیکا در رم، که قرار بود هفته گذشته برگزار شود، پس از به تعویق افتادن مذاکرات ایران و آمریکا لغو شد. با این حال، همچنان نشانه‌هایی از تمایل متقابل برای گفت‌وگو وجود دارد، هرچند شاید در سطحی نباشد که از یک رویارویی احتمالی جلوگیری کند.

معاونان وزرای خارجه ایران و تروئیکا قرار بود ۲ می در رم دیدار کنند، اما این مذاکرات پس از آنکه مذاکرات غیرمستقیم میان تهران و واشنگتن در ۳ مه در پایتخت ایتالیا به تعویق افتاد، متوقف شد.

به گزارش امواج‌میدیا، وزیر خارجه عمان، سید بدر البوسعیدی، که میانجی مذاکرات جمهوری اسلامی ایران و آمریکا بوده، در ۱ می اعلام کرد که مذاکرات هسته‌ای به «دلایل لجستیکی» به زمان دیگری موکول شده است. سخنگوی وزارت خارجه ایران، اسماعیل بقایی، تأیید کرد که به تعویق افتادن مذاکرات غیرمستقیم با آمریکا به معنای آن است که نشست ایران و تروئیکا نیز «در تاریخ دیگری» برگزار خواهد شد.

با مشخص نشدن تاریخ جدیدی برای نشست ایران و تروئیکا، تحولات بعدی ممکن است روابط تهران و پایتخت‌های اروپایی را بیش از پیش تیره‌ کند. وزیر خارجه فرانسه، ژان‌ نوئل بارو، در ۲۸ آوریل ادعا کرد که جمهوری اسلامی ایران «در مسیر دستیابی به سلاح هسته‌ای است».بارو افزود که هرچند «هیچ راه‌حل نظامی برای مسئله هسته‌ای ایران وجود ندارد»، تروئیکا «لحظه‌ای درنگ نخواهد کرد» تا تحریم‌های سازمان ملل که در قالب توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ لغو شده بودند را دوباره اعمال کند.

ژان نوئل بارو

 

بقایی در ۲ مه اظهارات بارو را «کاملاً مضحک» توصیف کرد و هشدار داد که «موضع فرانسه» تلاش‌ها برای دستیابی به توافق با آمریکا را تهدید می‌کند.

در همین حال، پلیس متروپولیتن لندن در ۴ مه اعلام کرد که هشت مرد، از جمله هفت شهروند ایرانی را در دو تحقیق جداگانه ضدتروریسم بازداشت کرده است.پلیس بدون ارائه جزئیات بیشتر گفت که پنج نفر از آن‌ها در ارتباط با طرحی برای هدف قرار دادن یک مکان خاص بازداشت شده‌اند. قابل توجه است که بازداشت‌ها و حوادث امنیتی قبلی که ادعا می‌شد با ایران مرتبط هستند، معمولاً شامل شهروندان ایرانی نمی‌شد.

عبدالرسول دیوسالار، پژوهشگر ارشد در مؤسسه تحقیقات خلع سلاح سازمان ملل، گفت که این تحولات احتمالاً به بدتر شدن روابط لندن و تهران منجر خواهد شد، که ممکن است بر گفت‌وگوهای ایران و تروئیکا تأثیر بگذارد. دیوسالار افزود: «دو کشور برای بازسازی روابط، ابتدا نیازمند همکاری فعال‌تر ضدتروریسم و دیپلماسی اطلاعاتی هستند.»

سه کشور اروپایی در حاشیه مذاکرات هسته‌ای باقی مانده‌اند، در حالی که عمان نقش میانجی میان تهران و واشنگتن را ایفا کرده است. در این میان، برخی رسانه‌های نزدیک به دولت اعلام کرده‌اند که تروئیکا در حال همدستی با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هستند تا بازگشت تحریم‌های سازمان ملل را برقرار کنند. 

روزنامه تهران تایمز در ۱۶ آوریل تأکید کرد که رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، در تلاش است تا دبیرکل بعدی سازمان ملل شود.این روزنامه، بدون ارائه مدرک، ادعا کرد که تروئیکا وعده داده‌ از نامزدی گروسی برای بالاترین سمت سازمان ملل «در ازای همکاری او» در «شیطان‌سازی از جمهوری اسلامی ایران و برنامه هسته‌ای آن» در گزارش بعدی آژانس، حمایت کنند.

روزنامه تهران تایمز نوشت: «چنین گزارشی، سپس توجیهی برای کشورهای اروپایی فراهم می‌کند تا تهدید به فعال‌سازی مکانیسم ماشه «بازگشت خودکار تحریم‌ها» کنند» مکانیسم ماشه بندی از توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ است که امکان بازگشت تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل را فراهم می‌کند.

تهران تایمز در اول مه با شدت بیشتری مدعی شد که رافائل گروسی «تحت فشار سه کشور اروپایی (تروئیکی اروپا)، بر اختلال در مذاکرات جمهوری اسلامی ایران و آمریکا افزوده است» و از طریق ارائه «اطلاعات گمراه‌کننده» به واشنگتن، تلاش کرده تا «فعالیت‌های هسته‌ای صلح‌آمیز ایران» را زیر سؤال ببرد.

نکته قابل توجه اینکه، کایا کالاس، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، در ۵ مه با عباس عراقچی، دیپلمات ارشد ایران، گفتگو کرد.کالاس در توییتی نوشت که بر «حمایت اتحادیه اروپا از دیپلماسی در موضوع هسته‌ای و کاهش تنش‌های منطقه‌ای» تأکید کرده است. در عین حال، او «از جمهوری اسلامی ایران خواسته است که حمایت نظامی از روسیه را متوقف کند و نگرانی‌هایی درباره بازداشت شهروندان اتحادیه اروپا و مسائل حقوق بشر مطرح کرده» و افزوده که «روابط اتحادیه اروپا و ایران وابسته به پیشرفت در همه این حوزه‌هاست.»

تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل علیه ایران، در چارچوب برجام که در سال ۲۰۱۵ امضا شد، لغو شده بود. مکانیسم بازگشت خودکار تحریم‌ها (اسنپ‌بک) قرار است در اکتبر ۲۰۲۵ منقضی شود. با این حال، سه کشور اروپایی که پس از خروج یکجانبه آمریکا از توافق در سال ۲۰۱۸، تنها طرف‌های غربی باقی‌مانده در برجام هستند، هشدار داده‌اند که در صورت عدم دستیابی تهران به توافق با واشنگتن، این فرایند را فعال خواهند کرد.

برخی گزارش‌ها می‌گویند سه کشور اروپایی قصد دارند تا پایان ژوئن این فرایند را آغاز کنند، چرا که انتظار می‌رود این روند ۹۰ روز طول بکشد. برخی دیگر معتقدند که تروئیکا باید هرچه زودتر، حتی در ماه مه، این مکانیسم را فعال کند.

مذاکرات هسته‌ای

جمهوری اسلامی ایران هشدار داده است که بازگشت تحریم‌های شورای امنیت «نتیجه معکوس خواهد داشت و با واکنشی قاطع مواجه خواهد شد.» تهران پیش‌تر به همه طرف‌های برجام نامه نوشته و هشدار داده است که اگر مکانیسم بازگشت خودکار به‌طور نادرست دنبال شود، ممکن است از پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT) خارج شود.

جمهوری اسلامی ایران و دولت دونالد ترامپ تاکنون سه دور مذاکرات غیرمستقیم با میانجی‌گری عمان برگزار کرده‌اند و این مذاکرات اکنون وارد مرحله فنی شده است.

رئیس‌جمهور ایالات متحده، دونالد ترامپ گفته است که خواهان «برچیدن کامل» برنامه هسته‌ای ایران است. با این حال، درباره این موضع ابهام وجود دارد، زیرا او همچنین تمایل خود را به پذیرش وجود تأسیسات انرژی هسته‌ای در ایران تحت یک توافق اعلام کرده است.

جمهوری اسلامی ایران تأکید دارد که برنامه هسته‌ای‌اش صلح‌آمیز است و درخواست‌ها برای برچیدن تأسیسات و توقف غنی‌سازی اورانیوم را رد کرده است.

با نزدیک شدن به انقضای مکانیسم بازگشت خودکار برجام، روابط ایران و تروئیکا در نقطه‌ای حساس قرار گرفته است. اگر به‌زودی پیشرفتی دیپلماتیک بین جمهوری اسلامی ایران و آمریکا حاصل نشود، تروئیکا ممکن است برای بازگرداندن تحریم‌های شورای امنیت اقدام کند.

با این حال، چنین اقدامی خطرات زیادی در پی دارد. ایران هشدار داده که این اقدام واکنشی قاطع برخواهد انگیخت و ممکن است موجب بی‌ثباتی بیشتر منطقه شود. در همین حال، دولت ترامپ ممکن است به این اقدام که ممکن است تلاشی از سوی تروئیکا برای ورود به فرآیند مذاکره‌ای که از آن کنار گذاشته شده، تلقی شود، واکنشی منفی نشان دهد.

قابل توجه اینکه، در حالی که انتظار می‌رود فرآیند بازگشت خودکار تحریم‌ها ۹۰ روز طول بکشد، خروج احتمالی ایران از NPT نیز همین بازه زمانی را خواهد داشت.

اگر هر دو فرآیند ۹۰ روزه به‌طور هم‌زمان فعال شوند، ممکن است آخرین فرصت برای دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران و آمریکا فراهم شود.

با این حال، این فرض که «بازگشت تحریم‌ها، به دنبال خروج ایران از NPT، همچنان جایی برای تعامل دیپلماتیک باقی می‌گذارد» بر این پیش‌فرض استوار است که این اقدام دوم، منجر به حمله نظامی آمریکا به تأسیسات هسته‌ای ایران نشود.