به گزارش اکوایران؛ بررسی اقلام عمده وارداتی از قطر نشان می‌دهد که کالاهای وارداتی عمدتا ارزش بالا اما حجم پایین‌تری دارند، از جمله تجهیزات صنعتی خاص، فناوری‌های پیشرفته، یا کالاهای مصرفی لوکس. در مقابل، صادرات ایران به قطر شامل مصالح ساختمانی، محصولات کشاورزی و مواد غذایی بوده که با وجود حجم بالا، ارزش افزوده کمتری داشته‌اند.

امروز گمرک ایران برای نخستین بار میزبان یک هیات بلندپایه از گمرک قطر بود. در این دیدار رئیس کل گمرک ایران از طرف قطری خواست تا در ترخیص محموله‌های ایرانی به ویژه کالاهای سریع‌الفساد در بندر «رویس» تسریع شود. فرود عسگری همچنین از آمادگی گمرک ایران برای همکاری در رفع مشکلات احتمالی در مبادلات کالای میان دو کشور خبر داد. از سوی دیگر احمدبن عبدالله الجمال رئیس کل شورای عمومی گمرک قطر نیز الکترونیکی شدن گمرک ایران را ستود و علاقه‌مندی کشورش را به توسعه روابط با ایران ابراز کرد. وی، سیاست‌های بالادستی در سطوح سیاسی و دیپلماتیک را فرصت مناسبی برای توسعه همکاری‌های گمرکی برشمرد.

این نشست با هدف توسعه همکاری‌های مشترک و تبادل تجربیات در زمینه تسهیل و توسعه تجارت، مبارزه با قاچاق و تخلفات گمرکی، تبادل الکترونیکی اطلاعات گمرکی برگزار شد.

حجم مناسبات دو کشور

با توجه به نشست دو طرف این سوال مطرح می‌شود که حجم مناسبات ایران و قطر در سال گذشته چگونه بوده است؟ داده‌‌های گمرک نشان می‌دهد تجارت غیرنفتی تجاری دو کشور در سال ۱۴۰۳ برابر با ۳۳۴ میلیون دلار بوده است، رقمی که به کام قطری شیرین‌تر از ایرانی‌ها تمام شده است.

بر اساس این گزارش، از مجموع تجارت ایران و قطر در سال گذشته، ۱۴۴ میلیون دلار به صادرات و ۱۹۰ میلیون دلار به واردات اختصاص داشت. بر این اساس، واردات ایران از قطر بیش از میزان صادرات بوده که بیانگر تراز تجاری منفی میان دو کشور در این بازه زمانی است. به گفته برخی کارشناسان، بررسی اقلام عمده صادرات و واردات میان ایران و قطر نشان می‌دهد که بالا بودن ارزش واردات عمدتا ناشی از ارزش بالای کالاهای وارداتی از قطر بوده است، نه حجم بالاتر آن‌ها.

ترکیب اقلام مبادله‌شده میان ایران و قطر در سال ۱۴۰۳ نشان‌دهنده الگوی مشخصی از روابط تجاری دو کشور است که بیشتر بر پایه صادرات محصولات کشاورزی و مواد خام از ایران و واردات کالاهای صنعتی و واسطه‌ای از قطر شکل گرفته است. ایران عمدتا اقلامی نظیر «تخم خوراکی پرندگان»، «گوجه‌فرنگی»، «هندوانه»، «قیر نفت» و «کفپوش‌های غیرمخملی‌باف» را به قطر صادر کرده که نشان‌دهنده تمرکز بر کالاهای مصرفی و صادرات غیرنفتی سنتی است. در مقابل، واردات ایران از قطر شامل مواد اولیه صنعتی و ماشین‌آلات تخصصی مانند «کنجاله و آخال‌های جامد»، «پودر جاذب و پلیمرهای اکریلیک جامد»، «خمیر چوب شیمیایی»، «ماشین آلات و دستگاه‌ها برای تکمیل کردن کاغذ یا مقوا» و «ماشین‌های تهیه الیاف نسجی» بوده که نیاز صنایع داخلی کشور به فناوری و مواد اولیه وارداتی را برجسته می‌کند. این الگو بیانگر عدم توازن در سطح فناوری مبادلات و وابستگی ایران به واردات کالاهای با ارزش‌افزوده بالاتر است.

این عدم توازن در ارزش‌افزوده کالاها، زنگ هشداری برای سیاست‌گذاران تجاری ایران است تا با ارتقاء فناوری تولید داخل و تنوع‌بخشی به سبد صادراتی، زمینه اصلاح تراز تجاری و تقویت حضور پایدار در بازارهای منطقه‌ای را فراهم کنند.

 فعالان این بخش معتقدند روابط تجاری ایران و قطر با وجود بسترهای مثبت، همچنان در سطح محدود باقی مانده است. بهره‌گیری از فرصت‌های ژئوپلیتیکی، تسهیل زیرساخت‌های مالی و بانکی، توسعه ارتباطات مستقیم حمل‌ونقل دریایی و هوایی، و افزایش تعاملات بخش خصوصی می‌تواند زمینه‌ساز جهش در مناسبات اقتصادی دو کشور باشد.