نزاع کریدوری ایران و ترکیه در قفقاز جنوبی

به گزارش اکوایران، ولی گل محمدی، استاد دانشگاه تربیت مدرس درباره اهداف احتمالی باکو در ارمنستان به «اکوایران» گفت:« اگر بر اساس آرایش نظامی جدید جمهوری آذربایجان، دو هدف را برای این کشور در نظر بگیریم، نخست قره‌باغ کوهستانی است که احتمال دارد هدف باکو حمله به آنجا باشد و اخیرا هم چندین حمله به آنجا انجام داد ولی مشاهده کردیم که خیلی زود متوقف شد. نقطه دیگر جنوب ارمنستان یا استان سیونیک است که اگر نیروهای آذربایجان قصد ورود به خاک ارمنستان در استان سیونیک و مرز با ایران را داشته باشند، یک وضعیت جدید جنگی شکل خواهد گرفت که می‌توان آن را جنگ سوم قره‌باغ یا دنباله جنگ دوم 2020 خواند.»

وی افزود:« همانطور که مشاهده کردیم آذربایجان ظاهرا خیلی مشکلی برای تصاحب و کنترل مناطقی که ارمنی‌نشین است یعنی قره‌باغ کوهستانی ندارد. در هفته‌های گذشته نیز باکو فشار را در دالان لاچین که ارتباط خاک ارمنستان با مناطق ارمنی‌نشین هست به شدت افزایش داده است. این در شرایطی است که از صلح‌بانان روسی طبق توافق 9 ماده‌ای نیز تحرک خاصی دیده نمی‌شود.»

باکو مستقل است یا اجراکننده؟

گل‌محمدی در بخش دیگری از این گفتگو در پاسخ به اینکه در مناقشات قفقاز، آیا آذربایجان بازیگر مستقلی است یا تحت نظر ترکیه اقدام می‌کند؟ به بررسی نقش ترکیه پرداخت و گفت:« ترکیه قفقاز جنوبی را جدا از سایر مسائل پیرامونی‌اش نمی‌بیند. یعنی نگاه ترک‌ها به مناطق پیرامونی‌شان یک نگاه شبکه‌ای است. ترکیه در سال‌های گذشته به یک بازیگر رانتیر ژئوپلتیکی تبدیل شده است یعنی موقعیت جغرافیایی‌اش را به عنوان مزیت استراتژیکش تعریف کرده است.»

به گفته این کارشناس، ترکیه بعد از انقلاب‌های عربی ورود جدی به خاورمیانه عربی و شمال آفریقا داشت ولی بعدها متوجه شد که هزینه کنش‌گری ترکیه بیش از فوایدی است که می‌تواند برایش داشته باشد. زیرا تصویر ترکیه مخدوش شد و بسیاری از اهدافی که برای خود تعریف کرده بود به ثمر ننشست. درواقع ترکیه یکی از بازندگان اصلی تحولات انقلاب‌های عربی بود.

استاد دانشگاه تربیت مدرس در ادامه گفت:« ترکیه امروز از کنشگری فعال خود در وضعیت آشوب‌ناک خاورمیانه به ویژه خاورمیانه عربی از شمال آفریقا تا شرق مدیترانه فاصله گرفته و در حال تعریف منافع استراتژیک جدید در اوراسیای مرکزی برای خود است. زیرا آنکارا همچون سایر بازیگران دیگر احساس می‌کند که اوراسیای مرکزی در حال تبدیل به هارتلند توزیع ثروت و قدرت در نظام بین‌الملل است.»

وی با اشاره به اینکه زنگزور پازل گمشده دالان میانی‌ای است که ترکیه می‌خواهد با استفاده از آن، اتصالات راهبردی‌اش را تکمیل کند، افزود:«مهمترین رقیب ترکیه در کریدورهای شرق به غرب، ایران است و تلاش ترکیه این است که ایران خیلی از این ظرفیت بهره‌مند نشود تا ابزار چانه‌زنی بیشتری داشته باشد. »

گل‌‌محمدی با بیان این موضوع که هم آذربایجان در منطقه قره‌باغ منافعی دارد و هم ترکیه گفت:« باکو می‌خواهد قره‌باغ کوهستانی را تصرف کند و نیاز به یک حامی در میدان و مجامع بین‌المللی دارد. لذا هر حرکتی از سوی آذربایجان هم تحت تاثیر منافع مستقل خودش است و هم تحت تاثیر منافعی است که از طرف ترکیه تعریف شده است.»