به گزارش اکوایران، بانک مرکزی در انتهای هر دوره سه ماهه میزان تسهیلاتی که هر بانک به اشخاص مرتبط خود پرداخت کرده را منتشر می‌کند. در آخرین آمارهای منتشر شده مجموعا اطلاعات 23 بانک به روز رسانی شده اما تنها اطلاعات مربوط به تسهیلات اشخاص مرتبط 18 بانک در دسترس است. به همین ترتیب آمار مربوط به بانک‌های سرمایه، توسعه تعاون، ایران و ونزوئلا، توسعه صادرات و پست بانک بررسی نشده است. 

به طور کلی یکی از ویژگی‌های بانک‌ها خلق شبه پول است به این صورت که با اعطای وام، به نقدینگی در جریان جامعه افزوده می‌شود. وابسته به اینکه هر بانک چقدر تسهیلات اعطا کند، پایه پولی و نقدینگی می‌تواند دچار تغییر شده و روی تورم اثر بگذارد. شایان ذکر است اعطای تسهیلات خودبه‌خود عمل متضررکننده‌ای نیست و برای گردش چرخ‌های اقتصادی لازم است و در تجربه‌هایی تاریخی، از وقوع بحران جلوگیری کرده است اما وابسته به اینکه تسهیلات‌دهی با چه هدف و سمت‌وسویی تخصیص داده شود، می‌تواند ریسک انباشته در ترازنامه بانک‌ها را دچار تغییر کند. 

1402120701

ارزش تسهیلات دهی به اشخاص مرتبط هر بانک در انتهای آذر 1402

جمله معروفی وجود دارد که می‌گوید همه تخم‌مرغ‌های خود را درون یک سبد نچینید. به همین ترتیب بانک‌ها نیز عمدتا برای مدیریت ریسک در فعالیت‌های مختلفی سرمایه‌گذاری می‌کنند و اعطای تسهیلات به اشخاص مرتبط یکی از گزینه‌های بانک‌ها برای سرمایه‌گذاری است. برخی کارشناسان عنوان می‌کنند با افزایش تسهیلات دهی به اشخاص مرتبط ریسک بیشتری متوجه بانک‌ها می‌شود. 

علاوه بر این موضوع، اعطای وام یکی از اصلی‌ترین قدرت‌های اقتصادی درون جامعه است که عمدتا در دست بانک‌ها قرار دارد و بررسی عملکرد بانک‌ها در استفاده از این قدرت، خالی از لطف نیست. 

به همین ترتیب بر اساس آمارهای بانک مرکزی مشاهده می‌شود بیشترین میزان تسهیلات بانک‌ها به اشخاص مرتبط هر بانک، متعلق به بانک آینده با بیش از 98 همت اعتبار بوده است. در جایگاه دوم و سوم نیز بانک شهر و ایرانزمین با حدودا 27 و 23 همت تسهیلات دهی به اشخاص مرتبط قرار دارند.

این درحالیست که 6 بانک کمتر از 1 همت تسهیلات‌دهی به اشخاص مرتبط داشته‌اند. از این میان بانک خاورمیانه، اقتصاد نوین، مسکن، کشاورزی، تجارت و سپه کم ‌ترین حجم اعتباردهی به اشخاص مرتبط خود را رقم زده‌اند. 

در ادامه بانک ملی، سامان و پارسیان هرکدام حدود 1 الی 2 همت، ملت و گردشگری تقریبا 5 همت، بیش از 7 همت بانک دی، حدود 10 همت بانک رفاه م بیش از 11 همت بانک پاسارگاد تسهیلات دهی به اشخاص مرتبط را به ثبت رسانده‌اند. 

انتقادات وارد به تحلیل

نکته قابل توجه این است که مقیاس فعالیت و حجم سرمایه در بانک‌های مذکور یکسان نیست به همین ترتیب مقایسه بدون در نظر گرفتن مقیاس فعالیت بانک شاید بدون خطا نباشد اما همین موضوع نیز تا حدی می‌تواند تفاوت عملکرد بانک‌ها را نمایان کند.

همچنین امارهای استفاده شده صرفا تا انتهای دوره مالی منتهی به آذر سال جاری بوده و در محاسبات از اصل تسهیلات پرداخت شده به اشخاص مرتبط استفاده شده است.