دوئل بر سر تعیین تورم در ایران

به گزارش اکوایران، تورم یکی از مهمترین متغیرهای اقتصادی است و افزایش این متغیر می‌تواند ثبات اقتصاد را به چالش بکشد. به طور کلی افزایش تورم می‌تواند از دو کانال «اقلام خوراکی» و «اقلام غیرخوراکی» رخ دهد. تورم در کالاهای خوراکی ناشی از افزایش قیمت کالاهای خوراکی، آشامیدنی و دخانیات است. به همین ترتیب، افزایش قیمت در کالاهای غیرخوراکی به تورم کالاها و خدمات غیرخوراکی و خدمات مثل مسکن و آموزش منجر می‌شود.

در اقتصادهایی که روند تورم در آن‌ها نوسان چندانی ندارد و نوسانات قیمتی با شدت زیادی رخ نمی‌دهد، معمولا بین تورم اقلام خوراکی و تورم اقلام غیرخوراکی توازن وجود دارد. به عبارت دیگر، در این اقتصادها فشار تورم از سوی اقلام خوراکی تفاوت چندانی با فشار تورم از سوی اقلام غیرخوراکی ندارد. بررسی‌های صورت گرفته نشان می‌دهد که در آبان ماه 1403، این توازن در اکثر استان‌های ایران برقرار بوده است. در مقابل، چند استان شرایط خاصی را تجربه کرده‌اند.

تجمع استان‌ها در شمال شرقی نقشه مختصات تورم

با استفاده از داده‌های مرکز آمار می‌توان استان‌های کشور را از نظر تورم سالانه کالاهای خوراکی و غیرخوراکی در 4 گروه دسته‌بندی کرد. نتیجه این دسته‌بندی نشانگر تجمع اکثریت استان‌ها در ضلع شمال شرقی نقشه تورم است. به بیان دقیق‌تر، از 31 استان کشور، 25 استان‌ از نظر تورم در نقطه‌ای قرار گرفته‌اند که در آن هم تورم سالانه خوراکی‌ها و هم تورم سالانه غیرخوراکی‌ها بالا است. برای مثال، تورم سالانه خوراکی‌ها و غیرخوراکی‌ها در استان ایلام به ترتیب 28.9 درصد و 42.3 درصد اعلام شده است. در تهران نیز این دو نرخ به ترتیب برابر با 27.7 درصد و 34 درصد است.

در گروه دوم، استان‌هایی جای گرفته‌اند که تورم سالانه اقلام غیرخوراکی در آن‌ها بالا است در حالی که تورم خوراکی پایینی را تجربه کرده‌اند. تنها استانی که در این گروه جای گرفته، بوشهر است که تورم سالانه خوراکی آن 28 درصد و تورم سالانه غیرخوراکی آن 30.4 درصد برآورد شده است. بنابراین، تنها در استان بوشهر فشار تورم بیش‌تر از سمت اقلام خوراکی بوده است.

در سومین گروه استان‌ها، هم تورم کالاهای خوراکی و هم تورم کالاهای غیرخوراکی پایین است. زنجان، همدان و سیستان و بلوچستان، سه استانی هستند که در این گروه جای گرفته‌اند. برای مثال، تورم سالانه خوراکی و غیرخوراکی در استان سیستان و بلوچستان به ترتیب  19.5 درصد و 26.7 درصد بوده است. این استان در آبان امسال کمترین تورم سالانه را هم در اقلام خوراکی و هم در اقلام غیرخوراکی به ثبت رسانده است. در آخرین گروه نیز استان‌هایی جای گرفته‌اند که تورم سالانه خوراکی‌ها در آن‌ها پایین است اما تورم غیرخوراکی بالایی دارند. قزوین، البرز و خراسان شمالی سه استان مهمان در این گروه هستند. تورم سالانه خوراکی و غیرخوراکی قزوین در آبان امسال به ترتیب 24.8 درصد و 40.8 درصد برآورد شده است.

بنابراین، اگر در یک سو تورم کالاهای خوراکی و در سوی دیگر تورم اقلام غیرخوراکی قرار گیرد، تمرکز اکثریت استان‌های کشور بر اساس آمارهای آبان امسال در ضلع شمال شرقی این نقشه است که در آن هر دو گروه کالایی تورم بالایی را تجربه کرده‌اند.