کابوس دنیای ماگا برای بی‌بی؛ آیا اسرائیل متحد بعدی آمریکاست که ترامپ به حال خود رها می‌کند؟

به گزارش اکوایران، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، در جریان نخستین سفر بزرگ خارجی خود در این هفته، قرار است از سه کشور خاورمیانه، عربستان سعودی، قطر و امارات متحده عربی بازدید کند، بدون اینکه توقفی در تل‌آویو داشته باشد. البته این نخستین بار نیست که او اسرائیل و یا نخست‌وزیر بنیامین نتانیاهو، را نادیده می‌گیرد.

در حاشیه 

از آغاز گفت‌وگوهای هسته‌ای با جمهوری اسلامی ایران تا تلاش برای مذاکرات درخصوص گروگان‌ها با حماس بدون اطلاع اسرائیل، ترامپ بیش‌ازپیش نتانیاهو را به حاشیه رانده است و این، نگرانی‌هایی را در کشوری برانگیخته که سال‌ها عادت داشته است توسط دولت‌های متوالی ایالات متحده در جریان امور قرار بگیرد.

به گزارش واشنگتن‌پست، هفته گذشته، اسرائیلی‌ها نشانه‌های بیشتری از شکاف بین رئیس‌جمهور «اول آمریکا» و اسرائیل یافتند. ترامپ اعلام کرد با شورشیان حوثی در یمن به توافق آتش‌بس رسیده که حملات آن‌ها به کشتی‌های آمریکایی را متوقف کرده، اما توافق شامل اسرائیل نمی‌شود.

چند روز بعد، گزارش‌هایی منتشر شد مبنی بر اینکه ترامپ در حال بررسی امکان دسترسی عربستان سعودی به فناوری هسته‌ای غیرنظامی است، بدون اینکه از آن کشور بخواهد روابط خود را با اسرائیل عادی کند؛ شرطی که پیش‌تر توسط جو بایدن، رئیس‌جمهور پیشین  تعیین شده بود. روز دوشنبه نیز حماس پس از گفت‌وگوهای مستقیم با مقامات آمریکایی، ایدن الکساندر، گروگان اسرائیلی-آمریکایی را آزاد کرد. 

اکنون بسیاری از اسرائیلی‌ها این سؤال را مطرح می‌کنند که آیا اسرائیل، متحد بعدی آمریکاست که قرار است توسط رئیس‌جمهوری که تا چند ماه پیش او را «حامی‌ترین رئیس‌جمهور تاریخ اسرائیل» می‌دانستند، به حال خود رها شود؟

تشویش در تل‌آویو

به گفته مایکل اورن، سفیر پیشین اسرائیل در واشنگتن، «این نگران‌کننده است». شالوم لیپنر، مشاور پیشین نتانیاهو و پژوهشگر شورای آتلانتیک نیز فضای تل‌آویو را این‌گونه توصیف کرد: «این یک وحشت کامل است».

دنیس راس، مقام ارشد سابق وزارت خارجه آمریکا که به‌عنوان فرستاده ویژه در امور خاورمیانه در دولت‌های دموکرات و جمهوری‌خواه خدمت کرده، گفت نگرانی‌های اسرائیل درباره مذاکرات ترامپ با جمهوری اسلامی ایران و سایر تهدیدها علیه این رژیم «یا اصلاً در نظر گرفته نمی‌شود، یا اگر هم در نظر گرفته شود، نادیده گرفته می‌شود».

راس خاطرنشان کرد که در دولت ترامپ، صداهایی که طرفدار کاهش درگیری‌های نظامی آمریکا در خاورمیانه هستند، دست بالا را دارند. در عین حال، ترامپ احتمالاً در سفر خود به منطقه، اولویت را به جذب میلیاردها دلار سرمایه‌گذاری از پادشاهی‌های ثروتمند خلیج فارس به ایالات متحده خواهد داد.

راس گفت: «آن‌چه شما می‌بینید، این است که رئیس‌جمهور ترامپ، تصویری مشخص از منافع ما دارد، و آن منافع در اولویت هستند. او ماهیت منافع ما در خارج را نه از منظر ژئوپلیتیکی یا امنیتی، بلکه در قالب اقتصادی، مالی و تجاری تعریف می‌کند. فکر می‌کنم ترامپ چنین نگاهی دارد: ما سالانه ۴ میلیارد دلار کمک نظامی به اسرائیل می‌دهیم. این خودش حمایت زیادی است».

بزرگ‌ترین بازگشت تاریخ؟

در مصاحبه‌ای که روز پنج‌شنبه پخش شد، مایک هاکبی، سفیر جدید آمریکا در اسرائیل، این ادعا که دولت آمریکا نگرانی‌های اسرائیل را نادیده گرفته، رد کرد و در گفت‌وگو با یک شبکه تلویزیونی اسرائیلی گفت: «ایالات متحده موظف نیست برای رسیدن به آتش‌بس با حوثی‌ها، از اسرائیل اجازه بگیرد». روز بعد، هاکبی در حساب کاربری خود در ایکس (توئیتر سابق) گزارش‌های رسانه‌ای که گفته بودند ترامپ و نتانیاهو با یکدیگر دچار اختلاف شده‌اند را «بی‌ملاحظه و غیرمسئولانه» خواند و محکوم کرد.

در اسرائیل امروز، موج فزاینده‌ی اضطراب‌ها نشان‌دهنده‌ چرخشی تند و چشمگیر نسبت به نوامبر گذشته و زمانی است که بسیاری پیروزی ترامپ را جشن گرفتند. نتانیاهو آن را «بزرگ‌ترین بازگشت تاریخ» نامید. وزرای کابینه‌ افراطی‌ او این پیروزی را چراغ سبزی برای توسعه‌طلبی دیدند و بلافاصله خواستار الحاق کرانه باختری اشغالی، جنگ بدون محدودیت، و شهرک‌سازی‌های جدید یهودی در غزه شدند. اما این فضای خوش‌بینی حتی پیش از مراسم تحلیف ترامپ شروع به تغییر کرد.

برخی از نزدیکان نتانیاهو در جلسات خصوصی از استیو ویتکاف، فرستاده ویژه ترامپ در امور خاورمیانه، شکایت داشتند که او نتانیاهو را برای پذیرش آتش‌بس با حماس تحت فشار گذاشته است، و مدعی بودند که ویتکاف تحت تأثیر منافع شخصی‌اش با قطر قرار دارد. 

عده‌ای دیگر نگران بودند که علاقه ترامپ به «معامله‌گری» ممکن است مانع حمله نظامی به جمهوری اسلامی ایران شود یا به توافق هسته‌ای‌ای منتهی گردد که به ایران اجازه‌ حفظ بخشی از ظرفیت غنی‌سازی اورانیوم را بدهد.

کابوس دنیای ماگا برای بی‌بی

در ماه آوریل، ترامپ در دفتر بیضی و در حضور نتانیاهو و خبرنگاران اعلام کرد که ایالات متحده گفت‌وگوهای مستقیم با ایران بر سر برنامه هسته‌ای‌اش را آغاز خواهد کرد. نخست‌وزیر اسرائیل که بیش از یک دهه مقامات آمریکایی را برای حمله نظامی به تأسیسات هسته‌ای ایران تحت فشار قرار داده بود، با نگاهی متعجب رو برگرداند. 

یکی از مشاوران ترامپ گفت رفتار ترامپ با نتانیاهو فقط کمی بهتر از برخورد تندش با ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، در جلسه‌ سه ماه پیش در کاخ سفید بوده است. او افزود که چهره‌های بانفوذ در جریان «ماگا» -(MAGA) دوباره آمریکا را سرافراز سازیم- در طول بهار تلاش کرده‌اند جلوی فشار گروه‌های لابی‌گر حامی اسرائیل و نومحافظه‌کاران جمهوری‌خواه را برای انتصاب چهره‌های مخالف جمهوری اسلامی و نزدیک به نتانیاهو در پست‌های کلیدی امنیت ملی بگیرند.

طبق گزارشی از واشنگتن پست در ماه جاری، مایکل والتز، مشاور سابق امنیت ملی، پس از آن برکنار شد که مشخص شد به‌طور فشرده در حال هماهنگی با نتانیاهو درباره گزینه‌های نظامی علیه جمهوری اسلامی ایران هماهنگ بوده. اقدامی که ترامپ را خشمگین کرد. این مشاور ترامپ گفت: «در دنیای ماگا، ما طرفدار بی‌بی (لقب نتانیاهو) نیستیم. ترامپ کاملاً مصر است. او می‌خواهد همه اسلحه‌ها را زمین بگذارند». 

مقامات و تحلیل‌گران اسرائیلی می‌گویند ظهور جناحی در واشنگتن که به اسرائیل با دیده‌ تردید می‌نگرد، به‌ویژه در میان حزب جمهوری‌خواه که معمولاً حامی اسرائیل به شمار می‌رفت، چالش تازه‌ای است. دهه‌ها بود که هرگاه روسای جمهور آمریکا، از جورج اچ.دبلیو بوش جمهوری‌خواه گرفته تا باراک اوبامای دموکرات، در موضوعاتی همچون شهرک‌سازی در کرانه باختری یا سیاست در قبال جمهوری اسلامی ایران با اسرائیل اختلاف داشتند، تل‌آویو روی حمایت اعضای کنگره حساب می‌کرد. اما حالا حتی پس از آنکه نتانیاهو و برخی از حامیانش پشت ترامپ ایستادند، بسیاری از قانون‌گذاران جمهوری‌خواه هم‌پیمان با ترامپ از جمله مارجری تیلور گرین، نماینده جورجیا، رو به دور شدن از اسرائیل آورده‌اند و این کشور را در کنگره بی‌پشتوانه رها کرده‌اند.

سبد خالی تل‌‌آویو

آمیت سگال، تحلیل‌گر سیاسی برجسته اسرائیلی، گفت: «انتقادات روز به روز بیشتر می‌شود. مردم می‌گویند ما همه تخم‌مرغ‌هایمان را در یک سبد گذاشتیم و حالا دست‌مان خالی‌ست. اسرائیل حالا چه کار باید بکند؟ به الکساندریا اوکازیو کورتز زنگ بزند؟ این خودش یک مشکل است».

در مقابل، متحدان نتانیاهو هرگونه شکاف بین رهبران آمریکا و اسرائیل را کم‌اهمیت جلوه داده‌اند. یکی از اعضای حزب لیکود گفت که نگرانی‌ها در اسرائیل صرفاً ناشی از انتظارات ناهماهنگ بوده است. او گفت: «خیلی‌ها فقط به این دلیل که کامالا هریس رئیس‌جمهور نشد، آن‌قدر خوشحال بودند که فکر کردند ترامپ رئیس‌جمهوری خواهد بود از حزب لیکود آمریکا که هر کاری اسرائیل بخواهد انجام می‌دهد. اما آن انتظارات هرگز واقع‌بینانه نبود، و فکر می‌کنم نخست‌وزیر همیشه این را درک کرده است.»

مقام دیگری از اسرائیل از ترامپ به خاطر ارسال مهمات سنگین به ارتش این کشور تمجید کرد و افزود برخلاف دولت بایدن که مکرراً اسرائیل را برای تسهیل ارسال کمک‌های بشردوستانه به غزه تحت فشار گذاشته بود، ترامپ در ماه‌های نخست دوره خود هیچ‌گونه درخواست مشابهی مطرح نکرده بود.

نتانیاهو در سطحی دیگر

با این حال، حتی تصور اینکه نتانیاهو حمایت ترامپ را از دست داده، می‌تواند به جایگاه این نخست‌وزیر کهنه‌کار آسیب بزند. کسی که همواره تصویر عمومی خود را بر پایه توانایی‌اش در هدایت و تأثیرگذاری بر سیاست آمریکا، بیش از هر رقیب داخلی دیگر، بنا کرده است.

در جریان انتخابات سخت پارلمانی سال ۲۰۱۹، نتانیاهو بیلبورد عظیمی را در بزرگراه اصلی تل‌آویو نصب کرد که در آن با ترامپ دست می‌داد و زیر آن نوشته شده بود: «نتانیاهو، در سطحی دیگر.»

ویدیویی تبلیغاتی از سوی لیکود نیز نشان می‌داد که نتانیاهو وعده می‌دهد سفارت آمریکا را از تل‌آویو به بیت‌المقدس منتقل کند و سپس مستقیماً به صحنه‌ای برش می‌خورد که ترامپ دقیقاً همین کار را اعلام می‌کند. اما یک سال بعد، نتانیاهو با اعلام قصدش برای الحاق بخش‌هایی از کرانه باختری اشغالی، ترامپ را خشمگین کرد، اقدامی که به فروپاشی طرح صلح خاورمیانه‌ای منجر شد که ترامپ آن را «معامله قرن» می‌نامید. ترامپ همچنین از اینکه نتانیاهو پیروزی بایدن در انتخابات را تبریک گفت، در حالی که خودش هنوز نتایج را زیر سؤال می‌برد، خشمگین شد. موضوعی که او در مصاحبه‌هایی با آکسیوس در سال ۲۰۲۱ مطرح کرد.

در روزهای اخیر، مخالفان نتانیاهو از این فرصت استفاده کرده‌اند تا عملکرد او در قبال روابط با آمریکا را زیر سؤال ببرند. یائیر لاپید، رهبر اپوزیسیون میانه‌رو، مذاکرات مستقیم آمریکا با حماس درباره گروگان‌ها را یک «شکست دیپلماتیک شرم‌آور» برای نتانیاهو خواند و گفت: «مسئولیت بازگشت آن‌ها با دولت است».

یائیر گولان، رهبر یک حزب چپ‌گرا، گفت: «آمریکایی‌ها دارند در توافق با سعودی‌ها پیش می‌روند، در توافق با جمهوری اسلامی ایران جلو می‌روند، یک طرح منطقه‌ای چند میلیارد دلاری را پیش می‌برند، اما نتانیاهو و اسرائیل را نادیده گرفته‌اند». 

مایکل اورن، سفیر پیشین اسرائیل در آمریکا، گفت بسیاری در اسرائیل فراموش کرده‌اند که ترامپ «هوادار شهرک‌سازی نبود؛ با الحاق کرانه باختری مخالف بود و در دوره اول ریاست‌جمهوری‌اش از طرح دو کشوری حمایت می‌کرد». او افزود: «بسیاری از صداهای پرنفوذ حامی اسرائیل دیگر در کاخ سفید نیستند. باید واقع‌بین باشیم.»