فلسفه دکارت؛ تأملی در بنیادهای معرفت

از نگاه دکارت، معرفت باید بر پایه‌ای محکم استوار باشد و عقل را مهم‌ترین ابزار شناخت حقیقت می‌داند و بر این باور است که  صرفا به کمک این توانایی است که می‌توان به حقایق بنیادین دست یافت. این رویکرد، که به عقل‌گرایی (Rationalism) شهرت دارد، در برابر تجربه‌گرایی (Empiricism) قرار می‌گیرد که معرفت را مبتنی بر تجربه حسی می‌داند.

از نتایج این نحوه مواجهه با جهان، دوگانه‌انگاری ذهن و بدن است. به نظر وی ذهن و ماده دو جوهر مستقل‌اند: ذهن، جوهری اندیشنده در عین حال غیر ممتد و ماده، جوهری دارای امتداد و حرکت و بدون اندیشه. این دیدگاه نه‌تنها در فلسفه، بلکه در علم، روان‌شناسی و حتی الهیات تأثیر شگرفی بر جای گذاشت.

میراث دکارت تنها به فلسفه محدود نمی‌شود؛ بلکه روش‌شناسی او، که بر وضوح و تمایز در اندیشه تأکید دارد، به توسعه علوم طبیعی و ریاضیات نیز کمک کرد. هرچند نظریات او نقدهای بسیاری را برانگیخته است، اما همچنان یکی از بنیان‌گذاران اصلی تفکر مدرن محسوب می‌شود.

در این قسمت از برنامه پدیدار با دکتر «یاسمن هشیار» درباره فلسفه دکارت به گفت‌وگو پرداخته‌ایم.