به گزارش اکوایران، در سال‌های اخیر، بازار کار ایران با چالش‌های متعددی روبه‌رو بوده است. در این میان، نرخ بیکاری و نرخ مشارکت اقتصادی به‌عنوان دو شاخص کلیدی برای ارزیابی وضعیت بازار کار، همواره مورد توجه تحلیل‌گران، سیاست‌گذاران و فعالان اقتصادی قرار دارند. این شاخص‌ها نه‌تنها تصویر نسبتا کاملی از میزان اشتغال و تقاضای نیروی کار ارائه می‌دهند، بلکه می‌توانند نشانگر تحرک یا رکود در بخش‌های مختلف اقتصادی باشند. گزارش مرکز آمار ایران نشان می‌دهد که در زمستان 1403 نرخ بیکاری هم در مناطق شهری و هم در مناطق روستایی کاهش یافته است اما این کاهش همراه با کم شدن نرخ مشارکت در بازار کار بوده است.

040120

دو شاخص مکمل در بازار کار

نرخ بیکاری، نسبت جمعیت بیکار به جمعیت فعال اقتصادی (شامل افراد شاغل و بیکار) است. این شاخص میزان افرادی را نشان می‌دهد که در سن کار قرار دارند، خواهان کار هستند اما شغل ندارند. نرخ بالای بیکاری معمولاً نشانه‌ای از رکود در بازار کار است و می‌تواند پیامدهایی همچون افزایش فقر و کاهش رفاه اجتماعی داشته باشد.

در مقابل، نرخ مشارکت اقتصادی بیانگر نسبت جمعیت فعال اقتصادی به کل جمعیت در سن کار است. این نرخ نشان می‌دهد چه بخشی از جمعیت بالقوه در فرآیند تولید و بازار کار مشارکت دارند. کاهش نرخ مشارکت ممکن است نشانه‌ای از بی‌اعتمادی به بازار کار، افزایش ناامیدی در یافتن شغل یا عوامل اجتماعی و فرهنگی دیگر باشد.

تحلیل بازار کار شهر و روستا در زمستان ۱۴۰۳

بر اساس داده‌های منتشر شده، نرخ بیکاری در زمستان ۱۴۰۳ در مناطق شهری به ۸ درصد و در مناطق روستایی به ۶.۹ درصد رسیده است. این ارقام نسبت به زمستان سال ۱۴۰۲ کاهش داشته‌اند؛ به‌طوری که نرخ بیکاری شهری در سال گذشته ۹ درصد و نرخ بیکاری روستایی ۷.۱ درصد بوده است. کاهش ۱ واحد درصدی در مناطق شهری و ۰.۲ واحد درصدی در مناطق روستایی می‌تواند نشانه‌ای از بهبود نسبی بازار کار باشد، هرچند این بهبود باید در کنار عوامل دیگر مورد ارزیابی قرار گیرد.

از سوی دیگر، نرخ مشارکت اقتصادی در زمستان ۱۴۰۳ در مناطق شهری معادل ۳۹.۹ درصد و در مناطق روستایی ۴۱.۱ درصد بوده است. این در حالی است که در زمستان ۱۴۰۲، نرخ مشارکت شهری ۴۰.۶ درصد و روستایی ۴۱.۵ درصد گزارش شده بود. کاهش مشارکت اقتصادی در هر دو بخش، به‌ویژه در مناطق شهری، می‌تواند نگران‌کننده باشد؛ چرا که به‌رغم کاهش نرخ بیکاری، ورود کمتر افراد به بازار کار ممکن است دلیل اصلی این افت باشد.

در مجموع، گرچه کاهش نرخ بیکاری در زمستان ۱۴۰۳ می‌تواند نشانه‌ای مثبت تلقی شود، اما کاهش هم‌زمان نرخ مشارکت نیازمند تحلیل‌های عمیق‌تر است. این روند ممکن است بازتابی از مشکلات ساختاری بازار کار باشد که موجب شده بخشی از جمعیت در سن کار، از ورود یا ماندن در این بازار صرف‌نظر کنند. ​​