دیدار نمادین ترامپ و زلنسکی در کلیسای جامع سنت پیتر

به گزارش اکوایران، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، روز گذشته سفری کوتاه به اروپا داشت؛ قاره‌ای که در ماه‌های اخیر با اقداماتش آن را دچار آشوب کرده است. او برای ادای احترام به پاپ فرانسیس در مراسم تشییع جنازه‌اش حضور یافت و همچنین در لحظه‌ای حساس که ممکن است سرنوشت و مرزهای اوکراین را تعیین کند، با ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، دیدار کرد.

ترامپ حدود ۱۴ ساعت در رم حضور داشت و بلافاصله پس از مراسم خاکسپاری در میدان سنت پیتر، بدون توقف جز برای دست دادن یا احوالپرسی با چند رئیس‌جمهور، نخست‌وزیر، مقام سلطنتی و رهبر مذهبی که در مراسم حضور داشتند، رم را ترک کرد.

به گزارش نیویورک‌تایمز، این سفر به طرز چشمگیری سریع بود، خصوصاً برای اولین سفر خارجی یک رئیس‌جمهور جدید، و فرصتی برای بحث درباره تعرفه‌های او بر اتحادیه اروپا، تمایلش به عادی‌سازی روابط با روسیه، یا اصرارش بر اینکه اروپایی‌ها باید مسئولیت بسیار بیشتری برای دفاع از خودشان بپذیرند، باقی نگذاشت.

ترامپ به مشاوران خود گفته بود که می‌خواهد پیش از پایان روز به استراحتگاه گلف خود در نیوجرسی بازگردد.

شکوه مراسم خاکسپاری، از جمله نشستن مقام‌های عالی‌رتبه و لحظه‌ای که رهبران جهان با هم دست صلح دادند، صحنه‌ای مناسب برای تحلیل‌های دیپلماتیک فراهم کرد. اما دیدار حدود ۱۵ دقیقه‌ای ترامپ با زلنسکی، خود حامل نمادها و رمز و رازهای خاصی بود.

تصاویری که توسط اوکراین منتشر شد، نشان می‌داد این دیدار در کلیسای جامع سنت پیتر برگزار شده و دو مرد بر روی صندلی‌های فلزی با کوسن نشسته و در گفت‌وگویی عمیق منتظر آغاز مراسم بودند. این صحنه‌ای قابل توجه بود، دیداری بدون برنامه قبلی میان دو مردی که دشمنی و بی‌اعتمادی عمیق خود به یکدیگر را پنهان نکرده‌اند.

این نخستین بار بود که آن‌ها از زمان برخورد پرتنششان در دفتر بیضی کاخ سفید در اواخر فوریه یکدیگر را می‌دیدند؛ دیداری که با مشاجره‌ای تلویزیونی بر سر چرخش ترامپ از کی‌یف به سوی روابط جدید با روسیه به پایان رسید. به زلنسکی گفته شده بود که کاخ سفید را ترک کند، ناهارش دست‌نخورده باقی مانده بود و توافق شراکت اقتصادی نیز امضا نشد.

استفن چونگ، سخنگوی کاخ سفید، دیدار روز شنبه در مراسم خاکسپاری را «بحثی بسیار سازنده» توصیف کرد، اما جزئیاتی ارائه نداد. زلنسکی نیز در پستی در ایکس (توییتر سابق) این گفت‌وگوی کوتاه را «دیداری خوب» توصیف کرد که طی آن «بسیاری از مسائل به صورت یک به یک» از جمله تضمین‌های امنیتی برای جلوگیری از سوءاستفاده روسیه از آتش‌بس برای تجدید قوا و حمله مجدد، مورد بحث قرار گرفت.

خروج سریع ترامپ با وجود این اتفاق افتاد که یک سخنگوی اوکراینی پیشتر گفته بود گفت‌وگوهای بیشتری در رم در روز شنبه انجام خواهد شد. اما پس از آنکه ترامپ سوار بر ایر فورس‌‌‌وان رم را ترک کرد، سخنگو اعلام کرد که دیدار دوم به دلیل «برنامه‌های بسیار فشرده رؤسای‌جمهور» برگزار نخواهد شد.

این دیدار کوتاه در لحظه‌ای حساس از تلاش‌ها برای پایان دادن به جنگ میان اوکراین و روسیه، در حالی انجام شد که ترامپ در تلاش است تا زلنسکی و ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، را به گفت‌وگوهای مستقیم سوق دهد.

ترامپ اواخر جمعه شب پس از فرود در رم در شبکه «تروث» نوشت: «آن‌ها بسیار به توافق نزدیک شده‌اند. دو طرف باید اکنون در سطوح بسیار بالا دیدار کنند تا کار را تمام کنند.»

اما همزمان با ورود زلنسکی به رم، روسیه مدعی شد که آخرین روستا در منطقه کورسک، قلمرویی در خاک روسیه که اوکراین تابستان گذشته برای کسب امتیاز در مذاکرات به آن حمله کرده بود را بازپس گرفته است. اوکراین این ادعا که نیروهایش کاملاً عقب‌نشینی کرده‌اند را رد کرد.

اوایل این هفته، ایالات متحده طرحی برای آتش‌بس به اوکراین ارائه داد که بر اساس آن، روسیه کنترل عملی بر تمام سرزمین‌هایی که طی سه سال گذشته از آغاز تهاجم تصرف کرده است را حفظ می‌کرد. این پیشنهاد همچنین شامل به رسمیت شناختن رسمی از سوی آمریکا مبنی بر اینکه شبه‌جزیره کریمه که در سال ۲۰۱۴ توسط مسکو تصرف شد، اکنون بخشی از خاک روسیه است، می‌شود؛ که تغییری عمده در سیاست آمریکا است.

زلنسکی هفته گذشته گفت که اوکراین هرگز این امتیاز را نخواهد داد. اما به گفته مقام‌های اوکراینی، او با یک پیشنهاد متقابل به رم سفر کرد که به موجب آن جنگ تحت شرایط کمتر سخاوتمندانه‌ای برای روسیه پایان می‌یافت و شامل میلیاردها دلار غرامت از سوی روسیه به اوکراین می‌شد. با این حال، این پیشنهاد متقابل اشاره‌ای به بازپس‌گیری کامل کریمه یا سایر سرزمین‌های اشغال‌شده توسط روسیه نمی‌کند و بحث درباره مسائل ارضی را تا پس از برقراری آتش‌بس به تعویق می‌اندازد.

هیچ‌یک از این دو پیشنهاد چندین خواسته پوتین، از جمله کاهش شدید اندازه ارتش اوکراین، را برآورده نمی‌کند.

ترامپ هنگام بازگشت به خانه، پیامی طولانی منتشر کرد و بخشی از وضعیت اوکراین را به گردن روسای‌جمهور پیشین آمریکا، باراک اوباما و جوزف بایدن که در مراسم خاکسپاری چهار ردیف عقب‌تر از او نشسته بود انداخت. او نوشت: «این جنگ بایدن خواب‌آلود است، نه جنگ من.»

او همچنین از رهبر روسیه انتقاد کرد: «هیچ دلیلی وجود نداشت که پوتین طی روزهای اخیر موشک به مناطق غیرنظامی، شهرها و روستاها شلیک کند. این باعث می‌شود فکر کنم شاید او نمی‌خواهد جنگ را متوقف کند، بلکه فقط من را معطل کرده است.» ترامپ همچنین در این پیام تهدید به اعمال تحریم‌های جدید علیه روسیه کرد.

توصیف زلنسکی از این دیدار نشان داد که از تجربه برخورد قبلی‌اش در دفتر بیضی کاخ سفید درس گرفته است: همیشه باید قدردانی نشان داد، حتی اگر اختلافات جدی پابرجا باشد.

او نوشت: «دیداری بسیار نمادین که اگر به نتایج مشترکی برسیم، می‌تواند تاریخی شود.» و در پایان افزود: «متشکرم @POTUS.»

زلنسکی نوشت، در میان موضوعاتی که در این گفت‌وگو مطرح شد «آتش‌بس کامل و بدون قید و شرط» و «صلحی قابل اعتماد و پایدار که از بروز جنگی دیگر جلوگیری کند» قرار داشتند. نکته مهم این بود که پیشنهاد ترامپ تنها شامل تضمین‌های امنیتی مبهمی برای اوکراین است. اما پیشنهاد اوکراین خواستار استقرار نیروی حافظ صلح اروپایی با پشتیبانی ایالات متحده است.

زلنسکی همچنین با دیگر رهبران از جمله جورجیا ملونی، نخست‌وزیر ایتالیا، امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه و کیر استارمر، نخست‌وزیر بریتانیا دیدار کرد. در پستی در شبکه اجتماعی ایکس، مکرون که تصویری از خود در حال قدم زدن با زلنسکی منتشر کرد، نوشت که زلنسکی «آماده آتش‌بس بدون قید و شرط» است. دفاتر خانم ملونی و آقای استارمر نیز بر تمایل زلنسکی برای «تضمین صلحی عادلانه و پایدار» تأکید کردند.

پس از آغاز به کار رسمی ریاست‌جمهوری، ترامپ آشکارا اعلام کرده بود که می‌خواهد اولین سفر خارجی این دوره خود را به خاورمیانه و با شروع از عربستان سعودی انجام دهد؛ همان جایی که در دوره اول ریاست‌جمهوری‌اش نخستین سفر خارجی خود را انجام داده بود.

اما در عوض، نخستین سفر او به ایتالیا و مراسم خاکسپاری ختم شد، جایی که در میان رهبران اروپایی که آن‌ها را به «سواری رایگان گرفتن» و نپرداختن سهم خود در دفاع از قاره متهم می‌کند، و همچنین در میان رهبران اتحادیه اروپا که ترامپ گفته بود «برای آسیب رساندن به ایالات متحده شکل گرفته‌اند»، قرار گرفت.

پاپ فرانسیس بارها به شدت از سیاست‌های دولت ترامپ درباره اخراج گسترده مهاجران انتقاد کرده بود.

در خطبه مراسم، کاردینال جووانی باتیستا ره به سفر پاپ به مرز مکزیک و ایالات متحده اشاره کرد، یکی از بسیار «اشارات و فراخوان‌های او در حمایت از پناهندگان و آوارگان».

دیدار میان زلنسکی و ترامپ در این مراسم خاکسپاری حامل نوعی طنز تلخ بود. پاپ در ابتدا برای برقراری تعادل بین حمایت از «اوکراین» و تلاش برای جانبداری نکردن آشکار از طرفین جنگ دچار چالش شده بود. در سال ۲۰۲۳، پاپ به یک «مأموریت محرمانه» برای برقراری صلح در اوکراین اشاره کرد که نتیجه‌ای به همراه نداشت. پاپ که در آخرین پیام کریسمس خود خواستار «شهامتی برای گشودن درهای مذاکره» شده بود، قطعاً از هر گونه حرکت به سوی صلح استقبال می‌کرد.

مقام‌های خارجی شرکت‌کننده در مراسم بر اساس ترتیب الفبایی نام کشورشان به زبان فرانسوی نشسته بودند. این ترتیب باعث شد که ترامپ با کت و شلوار آبی در میان جمعی که بیشتر سیاه پوشیده بودند، و ملانیا ترامپ، بانوی اول، بین رهبران فنلاند و استونی و در نزدیکی مکرون بنشینند.

در نبود دیدارهای رسمی‌تر، هر دست دادن و گفت‌وگوی ترامپ زیر ذره‌بین تحلیل‌های سیاسی قرار گرفت، آن هم در لحظه‌ای از اختلافات گسترده دو سوی آتلانتیک. او به طور کوتاه با اورسولا فون در لاین، رئیس کمیسیون اروپا، بازوی اجرایی اتحادیه اروپا که چند صندلی آن‌طرف‌تر از او نشسته بود، خوش‌وبش کرد. فون در لاین طی سه ماه گذشته از جمله رهبرانی بود که آشکارا به کاخ سفید سفر نکرده بود.

او همچنین پیش از شروع مراسم، گفت‌وگوهای کوتاهی با مکرون، زلنسکی و استارمر داشت.

دفتر ملونی که رابطه دوستانه‌ای با ترامپ دارد تصاویری منتشر کرد که در یکی از آن‌ها ترامپ دستش را روی شانه ملونی گذاشته و در تصویر دیگری، او را در حال قدم زدن در کنار ترامپ و همسرش، در داخل کلیسای جامع سنت پیتر نشان می‌دهد. با این حال، هیچ یک از دفاتر ملونی یا کاخ سفید بیانیه‌ای درباره انجام گفت‌وگوهای جدی منتشر نکردند.